دشواری ثبت سفارش کالاها و تامین ارز؛ عوامل اصلی شکل‌گیری صف در بنادر

عصر گمرک،محمد لاهوتی با اشاره به حادثه دلخراش انفجار در بندر شهید رجایی و انتقادات رئیس‌جمهور از دپوی طولانی‌مدت کانتینرها در بنادر، افزود: انتقادات رئیس‌جمهور، کاملا به‌حق و به‌جا است، زیرا در جهان، گمرک فقط درگاه ورود و خروج کالاست و در کشورهای پیشرفته و بیشتر کشورهای در حال توسعه، کالا در گمرکات‌ معطل نمی‌ماند.
وی تاکید کرد: این کالاها، در حقیقت سرمایه‌های تجار و تولیدکنندگان است و حق‌شان این است که کالاهایشان در اسرع وقت ترخیص شود.
رئیس هیات مدیره کنفدراسیون صادرات ایران با اشاره به اشکالاتی که در موضوع ترخیص کالاها از گمرکات وجود دارد، خاطرنشان‌کرد: یکی از این موضوعات، تامین و تخصیص ارز است که شاهدیم فرآیند و صف آن به پنج تا ۶ ماه افزایش یافته است.
وی یادآور شد: همچنین شاهدیم بسیاری از این کالاهایی که وارد می‌شود، اقدامات مربوط به استانداردشان انجام نشده و به همین دلیل معطل می‌شوند.
لاهوتی گفت: دپوی این حجم از کالا در گمرکات و بنادر کشور، نشان‌دهنده ایراد در دستگاه‌های اجرایی است که بیشترین اشکال مربوط به سهمیه بندی در وزارت صنعت، معدن و تجارت، مشکلاتی که بعضا در صف تخصیص اتفاق می‌افتد و همچنین سخت‌گیری‌های بانک مرکزی در حوزه تامین ارز بازمی‌گردد.
وی بیان‌ داشت:‌ به دنبال اتفاق بسیار ناگوار روز شنبه (ششم اردیبهشت) که طی آن تعداد زیادی از هموطنان جان خود را از دست دادند یا زخمی شدند، باید دستگاه‌های اجرایی به بازنگری در سیاست‌های خود در این زمینه بپردازند و شیوه ای اتخاذ شود تا شاهد دپوی این حجم از کالا و کانتینر در انبارها و محل‌های گمرک و بنادر نباشیم.
رئیس هیات مدیره کنفدراسیون صادرات ایران یادآور شد: زمانی در چند سال قبل موضوع «بازرسی و ارزیابی در محل واحدهای تولیدی» کلید زده شد، اما به دلیل مشکلاتی که وجود داشت موفقیت‌آمیز نبود. با این حال در همه کشورها کالاها وارد کارخانه ها می‌شود و پس از آن نماینده گمرک وارد کارخانه‌ها شده و به انجام ارزیابی و کارشناسی آنها می‌پردازد.
وی با اشاره به اینکه در مقوله صادرات، «ارزیابی در محل» داریم، ادامه‌داد:‌ اگر این موضوع در واردات نیز اتفاق بیفتد، می‌تواند بسیار کمک‌حال باشد.
لاهوتی افزود: مهمترین دلایلی که این اتفاق نمی‌افتد؛ شرایط سخت ثبت سفارش کالاها و سهمیه بندی در وزارت صمت، شرایط سخت‌تر تخصیص و همچنین مشکلات تامین ارز در بانک مرکزی است.
 رئیس جمهور که یک روز پس از حادثه (هفتم اردیبهشت ۱۴۰۴) به منظور بررسی آخرین وضعیت حادثه رخ داده در بندر شهید رجایی و مدیریت میدانی ابعاد مختلف این حادثه به استان هرمزگان سفر کرده بود، در جلسه ویژه ستاد مدیریت بحران با اشاره به لزوم اصلاح روند نگهداری کانتینرها در بندر اظهار داشت: نگهداری بلندمدت ۱۲۰ هزار تا ۱۴۰ هزار کانتینر در این بندر قابل قبول نیست. نباید کالاهایی که وارد می‌شوند ماه‌ها در بندر باقی بمانند؛ باید فرآیند ترخیص تسریع شود.
دکتر مسعود پزشکیان با دستور به تیم‌های تخصصی استان و وزارتخانه‌های مرتبط، تصریح‌کرد: ضروری است که یک مطالعه تطبیقی درباره مدیریت بنادر در کشورهای پیشرفته انجام و راهکارهای اصلاحی با کمک دانشگاهیان، کارشناسان و مدیران باتجربه، تدوین شود.
رئیس جمهور افزود: مطالعات تطبیقی باید در یکی دو هفته جمع‌بندی تا در جلسه آتی با حضور مسئولان استان، تصمیمات نهایی در این زمینه اتخاذ شود.
پزشکیان با تاکید بر اینکه استمرار وضعیت فعلی در مدیریت بنادر کشور پذیرفتنی نیست، یادآور شد: نباید اجازه داد حتی یک دهم این حجم کانتینر بدون ساماندهی در بنادر باقی بماند. برای این کار نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اتخاذ تدابیر علمی و عملی هستیم و دولت آمادگی هرگونه همکاری در این زمینه را دارد.
وزارت صمت: آماده بازنگری فرآیند ترخیص کانتینری در بنادر هستیم
به دنبال انتقاد رئیس جمهور از فرآیند تشریفات ترخیص کالا از بنادر، وزارت صنعت، معدن و تجارت در اطلاعیه ای با اعلام آمادگی برای مشارکت فعال در بازنگری فرآیند ترخیص کانتینری در بندرها مطابق تأکید رئیس جمهور، تاکید کرد که فرآیند تخصیص ارز واردات، تأثیری در بروز حادثه غمبار اسکله شهید رجایی و دپوی کانتینرها نداشته‌ است.
این وزارتخانه با یادآوری اینکه وظیفه اصلی وزارت صمت در فرآیند تجارت کشور صدور مجوز واردات و صادرات است، با استناد به آمار رسمی درخصوص میزان تخلیه و بارگیری کانتینرها در بندر شهید رجایی طی ۳ سال گذشته تصریح کرد: در بندر شهید رجایی سالانه بیش از ۲ میلیون کانتینر تخلیه و بارگیری می‌شود و این آمار به خوبی نشان می‌دهد که موضوع دپوی کانتینرها اتفاق جدیدی نیست که طی ماه‌های اخیر بروز کرده باشد و روند آن کاملا مطابق ۳ سال گذشته بوده است.